در هم نامه

یک وبلاگ خوب و مناسب برای دوست داران دنیای مجازی!

در هم نامه

یک وبلاگ خوب و مناسب برای دوست داران دنیای مجازی!

دنبال کنندگان ۱ نفر
این وبلاگ را دنبال کنید
آخرین نظرات

ترجمه زبان تاتی

جمعه, ۱۸ دی ۱۳۹۴، ۰۷:۱۴ ب.ظ

تاتی یکی از کهن‌ترین زبان‌های ایرانی است که از دیدگاه زبان‌شناسی، ارزش ویژه‌ای دارد. بیشترین آمار جمعیتی تات‌های ایران متعلق به شهر کهن اشتهارد و دو شهرستان کهن تاکستان و بوئین‌زهرا در قزوین می‌باشد. تاکنون هیچ آمار رسمی در مورد تات‌های این مناطق ارائه نشده‌است. تات‌های این منطقه که به تات‌های جنوب شهرت یافته‌اند، در شهرها و روستاهای زیر زندگی می‌کنند:

زبان تاتی زبان ویژه منطقه تاکستان قزوین، بوئین زهرا و آبادی‌های پراکنده در آذربایجان شرقی و اردبیل، از زبان‌های در معرض خطر به شمار می‌آید.[۶]

به طور کلی زنجیره مناطق تات‌نشین از شهر تاکستان شروع شده و به سمت جنوب و جنوب شرقی ادامه می‌یابد و در نهایت در شهرستان بوئین زهرا به روستای تاریخی سگزآباد پایان می‌یابد.

  • در استان مرکزی (منطقه وفس) نیز روستاهای وفس، چهرقان، گورچان و فرک به زبان تاتی صحبت می‌نمایند. این روستاها به فاصله ۱۰۰ تا ۱۲۰ کیلومتری شهر اراک و در شمالی‌ترین نقطه استان مرکزی واقع شده‌اند. مناطق کوهستانی و خوش آب و هوا و شغل مردم روستاها کشاورزی، باغداری و دامداری است که به دلیل مواجه شدن با کمبود آب و عدم توجه مسئولین به نیاز مردم و نیروهای انسانی جوان، به شدت روستاها خالی از سکنه می‌شوند و در شهرهای مانند تهران، قم، اراک، کرج و... سکونت می‌نمایند. همچنین در لهجه اراکی قدیم واژه‌های تاتی مثل چنه (چرا) برار (برادر) خوسبیدن (خوابیدن) ملوچ (گنجشک) گل (آویزان) بوویه (پدر) و ... بسیار دیده می‌شود.
  • روستای ابیانه

مهم‌ترین و دستنخورده‌ترین گویش تاتی، گویش اشتهاردی است که در استان تهران قرار دارد طبق کتاب تات نشین‌های بلوک زهرا نوشته جلال آل احمد این گویش شاید خالص‌ترین گویش زبان تاتی باشد چون منطقه اشتهارد که در سر راه کرج به بویین زهرا در ۸۰ کیلومتری کرج و ۲۵ کیلومتری بویین زهرا قرار دارد به علت خشکی و کمی آب از دستبرد کوچنشین‌های ترک در امان بوده و مردم آن همچنان زبان قدیم خود را حفظ کرده‌اند. گویش اشتهاردی حتی به‌عنوان یکی از گویش‌های زبان تاتی معرفی شده‌است که دارای شخصیتی منحصربه‌فرد است[۷] . اگر جستاری صحیح انجام دهیم می‌بینیم که منطقه تات نشین‌ها به شکل ماه بوده و از اشتهارد شروع شده و به شمال ایران ختم شده ودر آنجا مردم چون از ان سر در نمی‌اوردند ان را پشت کوهی دانسته[نیازمند منبع]. البته به علت اینکه مردم با این زبان آشنا نبوده و شاید آن را تمسخر نیز کرده به همین دلیل که این زبان در حال نابودی می‌باشد زبانی که آن را به مادهای ایران نسبت داده ولی به قدری کلمات خارجی در آن وارده شده که حالا کم‌کم دارد به گویش و لهجه تبدیل می‌شود. لازم به توضیح است که هر یک از شهرهای تات نشین گویش مخصوص خود را دارند[نیازمند منبع].

  • طارم علیا

در حدود ۴ روستا به نام‌های سیاه‌رود، گندم‌آباد، قوهیجان و نوکیان نیز به زبان تاتی صحبت می‌شود که این روستاها در طارم علیا-بعد از درام واقع شده‌اند. زبان تاتی در این روستاها خیلی کم دستخوش تغییرات گردیده و می‌شود گفت که از زبان‌های تاتی دیگر مناطق کشور غلیظ تر است.[نیازمند منبع]

در جنوب بجنورد در جلگه شوقان و در شهرستان جاجرم، شهر سنخواست و روستاهای قدیمی مثل طبر، کرف، خراشا و اندقان تاتی حرف می‌زنند. در این مناطق، لهجه تاتی، زبان اصلی مردم است و در برخی روستاها، تات‌ها همراه با سایر اقوام و به ویژه با کردها زندگی می‌کنند. تات‌های ساکن بجنورد شامل طوایف گیفانی، گلیانی، گرمه‌ای، جاجرمی، رازی، سنخواستی، خراشاهی، جربتی، کرفی، طبری، فیروزه‌ای، آساکی (پارتی)، اردغانی، بیدوازی، روئینی، مشهد طراقی و برخی طوایف خاوری است. برخی همچون ملک الشعرای بهار بر این عقیده‌اند که اصطلاح تات در شمال خراسان برگرفته و تغییر یافته اصطلاح"تازیک" یا "تاجیک" است که پس از حمله اعراب به شمال خراسان ابتدا از سوی ایرانیان به اعراب و سپس از سوی اقوام ترک به فارس زبانان اطلاق شده است.

نمونه واژه‌های تاتی[ویرایش]

در گویش‌های:

  • اسفروین
  • سگزآباد
  • شال

در گویش اسفروینی[ویرایش]

برخی از واژه‌های زبان تاتی به گویش اسفرورین (از توابع شهرستان تاکستان در استان قزوین)[نیازمند منبع]

  • کجا: کوآ / kuặ/ کجا:اکو
  • آنجا: بورَ /Bura/ انجا:براء
  • برف: وارَ /vara/ برف :ور
  • پدر: پیه /piya/ پدر: ببه
  • مادر: مایَه /mặya/ مادر: ما. یا (ننه)
  • برادر: برا /Bərặ/ برادر :برا
  • خواهر: خاک (Khak) خواهر: خوء
  • پسر: پور (Pura) پسر: کوته
  • دختر: تیتی (Titi) دختر:کیله
  • من: اَز (Az)
  • تو: ته (Ta)
  • ما: آما (Ama)
  • شما: شما (Shema)
  • او (مونث): آیَه (Aya)
  • او (مذکر): آندا (Anda)
  • مرا: چمن (Chemen)
  • تو را: اِشت (Eshte)
  • پریروز: اَپِری (Aperi)
  • دیروز: اَزیر (Azira)
  • امروز: آرو (Aru)
  • فردا: سابا (Saba)
  • پس‌فردا: پسرا (Pesara)
  • خانه: کی یه (Kiya)
  • حیاط: کِلاگا (Kelaga)
  • باغ: رَز (Raz)
  • بیرون: بَر (Bar)
  • بالا: جُر (Jor)
  • کفش: چُستُه (Chosto)
  • قاشق: کَنچه (Kanche)
  • گربه: مَرچین (Marchin)
  • سگ: اَسبه (seba)
  • مرغ: کرگ (Karg)
  • تخم‌مرغ: کرخا (Karkha)
 

در گویش سگز آبادی[ویرایش]

برخی از واژه‌های زبان تاتی به گویش روستای سگزآباد (از توابع شهرستان بوئین‌زهرا استان قزوین)

  • خانواده
  • خانه: چیَ
  • پدر: دَدَ (dada)
  • مادر: مایَ (maya)
  • پسر: فِر (fer)
  • دختر: تی تی (titi)
  • خواهر: خاچَ (khcha)
  • برادر: برا (bera)
  • برادر زن: زن برا
  • خواهر زن: زن خاجه
  • مادر زن: زن مایَه
  • پدر زن: زن پیه
  • مادر بزرگ: پیلَه مایَ
  • عروس: وِِیه
  • داماد: زوما
  • میوه
  • سیب: اَسواَ
  • خربزه: چالیچَه
  • گلابی: اَنبری
  • هندوانه: هَندونهَ
  • زردآلو: شِلونیکَ
  • انگور: اَنجروَ
  • زمان
  • امروز: آرِو
  • دیروز: اَزیرَ
  • پری روز: پَریرَ
  • فردا: صَبا
  • پس فردا: سَرا
  • پسین فردا: پَرچینی
  • پسون فردا: پس پَرچینی
  • ظهر: نمِرو
  • غروب: دَمِ شوم
  • شب: شوء
  • جانور
  • گربه: مَرچین
  • سگ: اَسب
  • گوسفند: چاروا
  • گاو: گُئوَ
  • گرگ: وَرگ
  • مرغ: کَرگَ
  • خرگوش: خَروش
  • گنجشک: گُئوش
  • کیوتر: کُوءتر
  • پوشاک
  • شلوار: شالوار
  • پیراهن: شوی
  • کفش: پوجار
  • کمربند: قیش
  • آب و هوا
  • برف: فرف
  • باران: وارون
  • تگرگ: تی اَرس
  • صفت
  • کوچک: قیجل (ghijel)
  • بزرگ: پیل (pil)
  • خوب: خار (khar)
  • بد: پیس (pis)
  • اشاره
  • این: جِِِِم (jem)
  • کجا: چوآ (choa)
  • اینجا: اِندیا (endia)
  • جهات
  • بالا (زبر): جوئر
  • پائین (زیر): جیرا
  • جلو: پَرون
  • عقب: پَسا
  • وسط: مونینجا
  • ضمایر
  • من: اَ (a)
  • تو: تَ (ta)
  • او :آ (a)
  • ما: اَما (ama)
  • شما: اماهاین، شما (emahayn,shema)
  • آنها: آهاین (ahayn)
 

در گویش شالی[ویرایش]

برخی از واژه‌های زبان تاتی به لهجهٔ شهرشال (استان قزوین)

  • خانواده
  • پیَه = پدر
  • مایَ = مادر
  • برا = برادر
  • خاکه = خواهر
  • تتی = دختر
  • پورَ = پسر
  • میوه
  • رَز = باغ انگور
  • چالج = شالی
  • جانور
  • جیلی = جوجه
  • مرچینه = گربه
  • پاجار = کفشدسِ
  • صفت
  • خواریش = خوبی؟
  • نمونه جمله
  • بی = بیا
  • بشه = برو
  • کاگو بیش = کجا بودی؟
  • بی کیه؟ بفرمایید منزل.
  • چنه = چرا، برای چه؟
 

نمونه فعل‌های تاتی[ویرایش]

رساندنarasendon

رسیدن arasesan

افتادن ikatan

انداختن ijayntan

نشستن neshtan

خرد کردن - ریز کردن benjaton

بریدن berian

ریسیدن reshtan

دیدن vintan

رفتن shian

اجازه دادن - امکان دادن ashtan

آمدن omian

آوردن aydan

شیر خوردن از مادر (حیوانات) shet akhardan

شیر دادن به بچه حیوانات bochobAndon

نگه داشتنن - متوقف کردن nia dashtan

خواباندن bokhosondan

خوابیدن khotan

مردن mardan

دوشیدن doshesan

دوختن dotan

گفتن vaatan

زیر دندان خرد کردن bookooroojoston

کشتن - ذبح کردن bookooshton

ساییده شدن boosoonoston

شکستن beshkeston

شکاندن shekastan

ریختن - به زمین ریختن ikardan

با دست فشردن boshghAloston

شستن shoordan

قطع کردن bosAndon

قطع شدن - جدا شدن bososton

ساییدن - آسیاب کردن bossovoston

جا انداختن - در جای خود قرار دادن der antay

واژگون کردن agardenesan

خاموش کردن ikoshtan

پاشیدن opAtan

گرفتن igatan

نهادن (بر جایی نهادن) nayan

گذاشتن به زمین همراه با رها کردن hArengaton

گم شدن (غیرقابل پیدا شدن)avir abian

پرتاب کردن ijayntan

عقب افتادن peykaton

جلو افتادن pish ikatan

در جلوی خود نگهداشتن pishgatan

رها کردن sarAdAyan

از بین بردن - برانداختن varengatan

برگرداندن - بازگرداندن vegardAndon

برگشتن vegardoston

لیسیدن velishton

برداشتن vigiton

برگشتن agar desan

باد دادن خرمن - افشاندن خرمن voshAndon

با دست زیر و رو کردن voshkaloston

دریدن - پاره کردن


۹۴/۱۰/۱۸
علی احمدی فرکی

نظرات  (۳۴)

عالی بود ممنون

سلام

کلمه عروس به زبان تاتی بخش شاهرود خلخال میشه: ویو ، Weive

بسیار عالی بود ، ما از تات های سمنان هستیم امیدوارم که این زبان بین جوانان زنده بشه 

ریشه لغت شما با ریشه لغت هورامی خیلی نزدیک هست

و فکر کنم تغییرات جغرافیایی باعث شده یه تغییراتی تو زبان شما ایجاد شده

میتونید در مورد ریشه لغات هورامی هم مطالعه کنید

 

من از اهالی روستای الویر بخش خرقان ساوه هستم و این متن ها رو ک خواندم یکسری تغییرات دیده میشه.

سلام خوب هستید

ن درباره ی گویش مون سوال داشتم

لطفا اگه میدونید ما تات چی هستیم بگید

اسم روستامون ورس هست نزدیکی قزوین و محمدیه

بعضی از کلمات

شنیدم  =  بشنوستم

گنجشک  =  چوچک

کلاغ  =  غلاچ

گفتم  =  بگوتم

کوزه(چیزی که در توش غذا درست میکنند)  = تی یره

قابلمه  =  غزغان

آب  = آِو

 

 

 

 

لطفا اگه میدونید ما از چه نوع تاتی هستیم به این ایمیل پیام بدید

ممنون

mititaleliqo@gmail.com 

سلام 

شال پرچم بالا❤

تات پرچم بالا تاکستان

ما ار تات های شمال خراسان هستیم لغات ذکرشده تشابه کمی با زبان تاتی ما دارن

 

سلام 

کامل نبود

ما تات هستیم روستای توریستی روئین واقع در خراسان شمالی

شب = شاو

آب= اوو

دیروز = دینِک

پدر = پییَر

مادر = اَنِیْ

شلوغ کاری = کَسَ شِلْپَنی

خوب گفتم = خوب گوفتام

بگویم= بِگام

 

 

باسلام؛ گویش هورامی در منطقه هورامان مناطق کردنشین ایران خیلی با زبان تاتی شباهت دارد. چند نمونە از زبان هورامی؛ کرگ؛ مرغ /ورگ؛گرگ/پیا:مرد/ورو؛برف/سبا:صبح،فردا/چمچە؛قاشق/برا؛برادر/شمە؛شما و چندین کلمە دیگر کە خیلی بە زبان تاتی شباهت دارد. همه این شباهت ها گویای اشتراکات فراوان نژادی و فرهنگی ساکنان نخستین این مرز و بوم ایران زمین است.

باسلام؛ ادامە کلمات زبان کردی هورامی در کردستان؛ آرو:امروز/پری؛پریروز/ آوی؛آب/ شو؛شب/رو؛روز/نیمرو؛ظهر/ویو؛عروس/زما؛داماد/بر؛بیرون/کو؛کجا

واران؛باران

۰۹ دی ۰۰ ، ۰۴:۴۶ جواد غیاثوند لوشان

با سلام من از شهرستان لوشان مزاحم میشوم لهجه شهرستان رودبار حالت اصلی تاتی است که به زبان تاتی بسیار نزدیک است ما به مادر میگیم مای ، پدر ده ده ، به تفنگ ته فنگ ، به آدم گیج میگیم ور دنگ ، به مرغ مادر میگیم کولشکا، که به لهجه و زبان تاتی ۹۰ در صد نزدیک است امیدواریم که شهرستان رودبار زیتون به دامن مادر خودش قزوین ملحق شود چرا که زبان گویش و فرهنگ مردم رودبار خیلی به قزوین نزدیک و با رشت و گیلکی فرق دارد ارادتمند جواد عیاثوند لوشان 

سلام من اسفرورینی هستم و زبان تاتی رو خیلی دوس دارم

سلام من مدتی است دنبال یادگیری زبان تاتی هستم

(تات شهر شال) اگر کسی میتونه یادم بده بده به آیدی تلگرامم پیام بده ممنون میشم

@Sdt79

خیارج پرچم بالا زبان تات 

۲۹ آذر ۰۱ ، ۱۴:۲۵ رضا شفیعی فر

سلام به همه تات زبان های عزیز گل❤️❤️

پرچم تات زبانا بالا❤️

۰۵ بهمن ۰۱ ، ۰۱:۳۳ علیرضا صادقی گلرخ

سلام

پرچم تات بالاس همیشه

بچه های خروزان 

۰۵ بهمن ۰۱ ، ۰۱:۴۸ علیرضا صادقی گلرخ

پرچم خروزان بالاس ❤️

۰۱ ارديبهشت ۰۲ ، ۱۹:۱۵ آترپاتکانی (آذری)

گشوی اَز تاتی بووه 

من اهل آذربایجان هستم و تاتی زبان اصیل ماست(تورکی زبان تحمیل شده بر ماست) 

پرچم تات زبانان لرد بالاست 😍👑

دوست  عزیز بنده ساکن اذربایجان واصالتا تاتی هستم وعاشق زبان ترکی و علاقمند به اموختن ربان  تاتی  آقای اترپاتکانی اولا موطن و مامن اصلی این زبان مشخص نیست و پراکندگی جغرافیای ان نشان از کوچ نشینی این اقوام دارد ثانیا اینکه هیچ زبانی کامل نیست  و همه زبان ها وامدار از یکدیگرند همانگونه که کلمه مرجومعک یا همان عدس درزبان ترکی نیز به همان شکل تاتی  تلفظ میشود یا کلمه قی یا قیله  و... واین نشان از کامل بودن هیچ زبان نیست 

با سلام و احترام

چوپان به زبان تاتی چه کلمه ای میشه؟؟
ایلجاق به زبان تاتی به برگردان فارسی یعنی چه؟

سلام

در روستای کلیشم بسیاری از افعال و کلمات فوق مورد استفاده است. اما متاسفانه زبان مردم تحت تاثیر زبان گیلکی و کردی بسیار تغییر کرده. کلیشم در منطقه عمارلو گیلان و از روستاهای جیرنده است.

سلام. کسی می‌دونه تات‌ها به جنگل چی می‌گن؟

سلام 

من از تات های طارم علیا در استان زنجان هستم خواستم بگم تعداد روستاهایی که به زبان تاتی صحبت میکنن در طارم خیلی بیشتره یعنی در روستاهای؛ سرخه سنگ، باکلور، جمال آباد، بندرگاه، هزارود، و چرزه. البته گفته میشه زبان مردم طارم در گذشته به طور کامل تاتی بوده که با گذشت زمان و ورود ترک ها به این منطقه زبان بیشتر مردم به ترکی تغییر پیدا کرده.

سلام من تات تاکستان هستم لغت نامتون اصلا کامل نبود 

سلام من تات تاکستان هستم لغت نامتون اصلا کامل نبود 

۱۹ دی ۰۲ ، ۱۸:۳۰ فرشید اقایی

از همه ریشه دار تر زبان تاتی سگزاباد و سپرورین ک امروزه ب اسفرورین تغییر کرده است قدمت بالای ۱۰ هزار سال اعلام شده

۱۶ ارديبهشت ۰۳ ، ۱۶:۰۸ احمدرضا ایراندوست

سلام من اهل میمه اصفهان هستم ،گویش ما با مردم ابیانه شباهت بسیار دارد،تا کنون فکر میکردم گویش ما فارسی دری است ،اما متوجه شدم که گویش مردمان میمه به تات ها شباهت بیشتری دارد،لطفا اگر اینطور است ،توضیح بدهید،ما هم به گرگ میگوییم : ورگ و به مرغ کرگ

سلام خدمت همه تان ها عزیز من اهل مریوان کردستان هستم زبانتان شبیه منطقه هورامانی  پاوه است و ساده شده زبان خرم آباد و زیر مجموعه زبان اصیل کردی است که من کم بیش میفهمم اصل زبانتان از مادها و کردها گرفته شده و تغیر شکل دادن 

سلام خدمت همه تات   های عزیز دوست برار عزیز من اهل مریوان کردستان هستم زبانتان شبیه منطقه هورامانی  پاوه است و ساده شده زبان خرم آباد و زیر مجموعه زبان اصیل کردی است که من کم بیش میفهمم اصل زبانتان از مادها و کردها گرفته شده و تغیر شکل دادن تو منطقه ما هم غلیظ ترین لهجه کوردی زبان مهاباد است ساده ترین هم لک های نورآباد لرستان است

سلام والله من هرچی دیدم گیلکی بود، اصلا تاتی یعنی چه؟اون دوستمون گفته رودبار به زبان قزوین نزدیکه، خود قزوین اسمش گیلکی هست ضمنا تمام روستای قزوین طالقان الموت بیشتر گیلکی حرف میزنن چون زیر سیطره حکومت دیلمستان بوده، تاتی دیگه چیه از کجا اومده در مورد تاتی خراسان و سگز آباد بویین زهرا نمیگم منطقه گیلان مازندران طالقان الموت میگم والله همشون گیلکی هست با کمی تغییر 

۰۹ اسفند ۰۳ ، ۰۴:۱۳ صابر خوش نژاد

سلام دوستان من کُرد ارومیه هستم تا جایی که من خوندم وزبان تاتی رو دیدم آین زبان یکی از گویش های ماد میباشد که قبل از ورود ترکها منطقه آذربایجان که همان آتروپاتکان میباشد به این گویش صحبت میکردن یعنی زبان ماد که بعدها برخی دیگر از گویشوران آن زبان مادی کرد نامیده شده اند حال که میبینم زبان تاتی با زبان کردی کرمانجی هیچ تفاوتی در گفتار ندارد که اونم یکی از زبان های شمال وشمال غربی سرزمین ماد میباشد که امروز در بخشی از آذربایجان غربی وترکیه وسوریه کوردستان عراق که به گویش کرمانجی صحبت می‌کنند هیچ تفاوتی مابین این دو زبان وجود ندارد حال شاید برای نامیدن اشیا واسامی تفاوتی باشد ولی آن هم در دیگر گویش های زبان کردی که هورامی ولکی وسورانی باشد هستش ولی آوای گفتاری آن با کردی کرمانجی بالای نود درصد میباشد شاید در لهجه تفاوتی باشد آن هم امری طبیعی است حتی خود ما کردهای کرمانج نیز لهجه داریم یا شاید در بعضی از مناطق یه اسامی را متفاوت به زبان بیاریم ولی با یک گویش صحبت میکنیم واینک من با مقایسه زبان تاتی با گویش کرمانجی متوجه اون شدم که تات زبان ها به دلیل جدایی ودوری از ما به فراموشی سپرده شده اند اونم در اثر ورود زبان ترکی به این قسمت از خاک ماد کهن وبی توجهی به این زبان آن را جدا از زبان کردی دانسته اند چون ارتباط زبانی بین ما نبوده دچار اشتباه زبانی شده ایم به امید روزی که این زبان به جایگاه اصلیش باز گردد

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی